روز قانون اساسی نروژ

17 ماه می 14، [27 اردیبهشت 1193]، قریب به یکصدسال پیش از تصویب قانون اساسی مشروطه در ایران و همزمان با تاسیس سلسله قاجاریه، سالروز امضای قانون اساسی پادشاهی نروژ به عنوان دومین قانون اساسی نوشته قدیمی در جهان پس از ایالات متحده آمریکا و روز ملی این کشور است؛ در این روز نروژ همچنین از اتحاد دانمارک-نروژ اعلام استقلال کرد. قانون اساسی نروژ در ۱۶ می ۱۸۱۴ به تصویب رسید و در ۱۷ می توسط مجلس مؤسسان در ایدسوول امضا شد و قابلیت اجرا پیدا کرد. این قانون چه در زمات تصویب در محدوده قاره اروپا و چه در سالهای بعد و هم اکنون، یکی از آزادمنش ترین قوانین اساسی در جهان است.

قانون اساسی نروژ در بین قوانین اساسی اروپایی پس از قانون اساسی لهستان(سوم می 1791) که تنها دوسال دوام آورد دومین قانون اساسی نوشته محسوب میشود که مانند قانون اساسی آمریکا هنوز به کار خود ادامه می دهد. روز قانون اساسی در این کشور به عنوان روز ملی نروژ در شهرها و روستاها با برپایی مراسم مخصوص و رژه که نقش اصلی آن را کودکان بر عهده دارند، گرامی داشته می شود.

بسیاری از مردم نیز در این روز بهترین لباسهای خود را بر تن کرده و بهمراه کودکان در میدان اصلی شهر گرد هم می آیند. هدف از برگزاری یادبود روز قانون اساسی با رژه کودکان، نوعی بزرگداشت است که نشان دهنده قدرت واقعی و اصیل مردم فارغ از سان نظامی و قدرت نمایی های نیروهای نظامی است.

قانون اساسی نروژ بر اساس سه اصل حاکمیت مردم، تفکیک قوا و حقوق بشر بنیان نهاده شده است. علی رغم اصلاحات کوچک و بازبینی های دیگر، قانون اساسی نروژ مهمترین بازنگری خود را در سالگرد دویست سالگی خود در می سال 2014 اجرایی کرده است که با افزودن مواد بیشتری در راستای حقوق بشر، این بخش را بروزرسانی و تقویت کرده است.

1) پیشینه:

نخستین حکومت پادشاهی در این کشور به سال ۹۹۴ و ورود وایکینگ‌ها به منطقه فعلی نروژ برمی‌گردد که یک وایکینگ به‌نام اولاف تریکوانسون» ، خود را پادشاه نامید. در سال ۱۳۹۷م، نروژ و دانمارک یک اتحادیه را تشکیل دادند که چهار قرن پایدار ماند. در سال ۱۸۱۴م، سوئد پیشنهاد ادغام نروژ را در خاک خود کرد ولی با مقاومت نروژ مواجه شد و سپس با یک حمله برق‌آسا نروژ را اشغال نمود اما پذیرفت که نروژ کماکان قانون اساسی خود را حفظ کند. با رشد احساسات ناسیونالیستی در قرن نوزدهم میلادی و به‌دنبال برگزاری یک همه پرسی در سال ۱۹۰۵، نروژ از سوئد جدا شد. در سال ۱۹۱۴ و با شروع جنگ جهانی اول، نروژ بی‌طرفی خود را در جنگ اعلام کرد. نروژ در جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۳۹ نیز بارها بی‌طرفی خود را در جنگ اعلام کرد با این حال، با حمله آلمان نازی مواجه گشت و برای پنج سال بین سال‌های ۱۹۴۰م تا ۱۹۴۵م در اشغال آلمان ها باقی ماند. در سال ۱۹۴۹م، نروژ بی‌طرفی خود را ترک گفت و به سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) پیوست. کشف نفت و گاز از سواحل جنوبی نروژ واقع در دریای شمال در اواخر دهه ۱۹۶۰م، اقتصاد نروژ را به یک‌باره متحول کرد. نروژ با برگزاری همه‌پرسی هایی که در سالهای ۱۹۷۲ و ۱۹۹۴ برگزار شد، از عضویت در اتحادیه اروپا خودداری کرد. پادشاه نروژ، هارالد پنجم در هفدهم ژانویه ۱۹۹۱م پس از مرگ پدرش به قدرت رسید و کماکان هم پادشاه نروژ می‌باشد. پس از به حکومت رسیدن هارالد پنجم، او پسرش شاهزاده هاکن مگنوس - متولد بیستم جولای ۱۹۷۳م - را وارث و جانشین خود اعلام کرد.

2) مشخصات قانون اساسی نروژ:

متن فعلی قانون اساسی شامل 121  اصل است که در شش فصل،   A تا F تدوین شده است.

سه قوه به ترتیب قوه اجرایی در پادشاه و شورا، قانونگذاری، بودجه و نظارت و قوه قضاییه در دادگاه های عالی و دادگاه های زیرمجموعه و در دادگاه های تجدید نظر  ترسیم شده اند.

فصل اول متشکل از اصول 1 و 2 است که بیان می دارد نروژ "قلمروی آزاد، مستقل، تقسیم نشده و غیرقابل جدایی" با "پادشاهی محدود و ارثی" است. اصول و ارزش های حکومت "میراث مسیحی و انسانی"، دمکراسی و حاکمیت قانون و حقوق بشر" است که در قانون اساسی ترسیم شده اند.

فصل دوم در مورد شاه (یا ملکه)، خانواده سلطنتی، شورای دولت و کلیسای نروژ است که شامل اوصل 3 تا 48 است.

فصل سوم (اصول 49 تا 85) در مورد قوه اجرائی و حقوق شهروندان است.

فصل چهارم (مقررات 86 تا 91) به قوه قضاییه در دیوان عالی کشور و دادگاه های تجدید نظر می پردازد

فصل پنجم (اصول 92 تا 113) به تعریف و شناسایی انواع حقوق بشر می پردازد و در نهایت فصل ششم (اصول 114 تا 121) مقررات مختلف دیگری را شامل می شود، از جمله برای بازنگری قانون اساسی.

عکس، مجلس موسسان پادشاهی نروژ در سال 14